Vai trò quan trọng của rừng đối với môi trường là gì?

Rừng, được ví như lá phổi xanh của nhân loại, đóng vai trò vô cùng quan trọng trong sự sống của con người, động vật và hệ sinh thái. Bài viết này sẽ cùng Thuận Thiên Plastic khám phá những vai trò thiết yếu của rừng đối với cuộc sống của chúng ta.

Rừng là gì?

Theo quy định tại khoản 3 Điều 2 Luật Lâm nghiệp năm 2017 thì:

“Rừng là một hệ sinh thái bao gồm các loài thực vật rừng, động vật rừng, nấm, vi sinh vật, đất rừng và các yếu tố môi trường khác, trong đó thành phần chính là một hoặc một số loài cây thân gỗ, tre, nứa, cây họ cau có chiều cao được xác định theo hệ thực vật trên núi đất, núi đá, đất ngập nước, đất cát hoặc hệ thực vật đặc trưng khác; diện tích liên vùng từ 0,3 ha trở lên; độ tàn che từ 0,1 trở lên”.

Nói một cách dễ hiểu, rừng là một hệ sinh thái phức tạp, là nơi cư trú của đa dạng các loài sinh vật, bao gồm động vật, thực vật, nấm và vi sinh vật. Các yếu tố này trong rừng có mối liên kết chặt chẽ với nhau, tạo nên một hệ thống cân bằng và bền vững.

Tuy nhiên, trong bối cảnh dân số tăng nhanh và nhu cầu về tài nguyên ngày càng gia tăng, áp lực lên tài nguyên thiên nhiên nói chung và tài nguyên rừng nói riêng ngày càng lớn. Việc khai thác tài nguyên rừng để đáp ứng nhu cầu về lương thực, thực phẩm, gỗ củi và nguyên liệu cho phát triển kinh tế xã hội đã dẫn đến tình trạng suy giảm tài nguyên rừng nghiêm trọng, đặc biệt là ở các quốc gia đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Là một quốc gia có địa hình chủ yếu là đồi núi và dân số đông, tài nguyên rừng đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với đời sống của người dân Việt Nam.

Vai trò quan trọng của rừng đối với môi trường

1. Rừng làm giảm, phòng chống thiên tai

Rừng đóng vai trò trong việc giảm thiểu và ngăn chặn các thảm họa tự nhiên: Rừng cây giúp duy trì cân bằng lượng nước, ngăn chặn các hiện tượng thiên tai như hạn hán, lũ lụt, xói mòn và sạt lở đất. Vai trò của rừng trong việc bảo vệ đất và phòng chống thiên tai là không thể phủ nhận và vô cùng quan trọng. Hơn nữa, rừng còn giúp giảm dòng chảy trên bề mặt, giảm thiểu xói mòn, hạn chế sự tích tụ của bùn đất trong lòng sông, hồ và điều chỉnh dòng chảy của các con sông, suối.

2. Cân bằng lượng khí O2 và CO2 trên Trái Đất

Rừng đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sự sống của con người, đặc biệt là trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu. Năng lực quang hợp của cây xanh giúp điều hòa lượng khí CO2 và O2 trong khí quyển, góp phần cân bằng hệ sinh thái. Việc giảm lượng khí CO2 là một nhiệm vụ cấp bách trong bối cảnh Trái Đất ngày càng nóng lên, và rừng đóng vai trò như một lá chắn bảo vệ môi trường sống của con người.

3. Rừng tăng độ phì nhiêu, màu mỡ cho đất

Rừng giúp cải thiện chất lượng đất: Rừng có khả năng kiểm soát dòng chảy, ngăn chặn sự xói mòn đất, đặc biệt là ở những khu vực đồi núi có độ dốc cao. Rừng bảo vệ lớp đất khỏi việc bị phá hủy, tăng cường tiềm năng của đất. Đồng thời, các tính chất vi sinh vật và hóa học, độ phì nhiêu trong đất được duy trì.

4. Rừng đóng vai trò là nguồn thu nhập cho con người

Rừng có vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguồn thu nhập cho con người: Rừng đóng vai trò then chốt đối với các cộng đồng dân tộc sinh sống ở vùng núi bởi là nguồn thu nhập chính của họ. Việc sử dụng tài nguyên rừng là yếu tố quan trọng để phân bổ dân cư và điều tiết hoạt động lao động. Điều này giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân, đồng thời giúp giảm đói giảm nghèo trong xã hội.

5. Rừng cung cấp nguyên, vật liệu cho con người

Rừng cung cấp nguyên liệu và vật liệu cho cuộc sống của con người: Rừng đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống và hoạt động sản xuất của con người. Theo đó:

• Cung cấp nguồn nguyên liệu gỗ và nguồn củi đốt.
• Rừng là nơi sinh sống của nhiều loài động thực vật quý hiếm.
• Là nguồn cung cấp dược liệu và các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng cho con người.
• Đó cũng là nguồn gen để nghiên cứu khoa học.

Vì vậy, mỗi quốc gia cần bảo tồn một diện tích rừng tối thiểu khoảng 45%, điều này rất quan trọng để đảm bảo môi trường sống.

Ngoài ra, nguồn tài nguyên từ rừng còn chứa đựng các loại thực vật quý hiếm và cần được bảo tồn. Con người thường sử dụng các tài nguyên từ rừng để phục vụ cho cuộc sống hàng ngày và sản xuất. Tài nguyên rừng có khả năng tái tạo, nhưng việc khai thác quá mức có thể gây hậu quả nghiêm trọng, do đó cần có biện pháp bảo vệ và sử dụng hợp lý.

Vì vậy, việc bảo vệ rừng là một vấn đề cực kỳ quan trọng và cần được ưu tiên hàng đầu.

Rừng được phân thành bao nhiêu loại?

Theo mục đích sử dụng chính, rừng tự nhiên và rừng trồng được phân loại thành ba loại chính:

1. Rừng đặc dụng:

• Được sử dụng chủ yếu để bảo tồn hệ sinh thái rừng tự nhiên, nguồn gen sinh vật rừng, nghiên cứu khoa học, bảo vệ di tích lịch sử – văn hóa, tín ngưỡng, danh lam thắng cảnh kết hợp du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí (trừ phân khu bảo vệ nghiêm ngặt).
• Cung ứng dịch vụ môi trường rừng.
• Bao gồm: Vườn quốc gia, Khu dự trữ thiên nhiên, Khu bảo tồn loài – sinh cảnh, Khu bảo vệ cảnh quan (bao gồm rừng bảo tồn di tích lịch sử – văn hóa, danh lam thắng cảnh; rừng tín ngưỡng; rừng bảo vệ môi trường đô thị, khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế, khu công nghệ cao), Khu rừng nghiên cứu, thực nghiệm khoa học, Vườn thực vật quốc gia, Rừng giống quốc gia.

2. Rừng phòng hộ:

• Được sử dụng chủ yếu để bảo vệ nguồn nước, đất, chống xói mòn, sạt lở, lũ quét, lũ ống, chống sa mạc hóa, hạn chế thiên tai, điều hòa khí hậu, góp phần bảo vệ môi trường, quốc phòng, an ninh, kết hợp du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí.
• Cung ứng dịch vụ môi trường rừng.
• Được phân theo mức độ xung yếu: Rừng phòng hộ đầu nguồn, rừng bảo vệ nguồn nước của cộng đồng dân cư, rừng phòng hộ biên giới, rừng phòng hộ chắn gió, chắn cát bay, rừng phòng hộ chắn sóng, lấn biển.

3. Rừng sản xuất:

• Được sử dụng chủ yếu để cung cấp lâm sản, sản xuất, kinh doanh lâm, nông, ngư nghiệp kết hợp, du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí, cung ứng dịch vụ môi trường rừng.

Tại sao cần cấp bách bảo vệ rừng?

Như chúng ta đã thấy, rừng đóng một vai trò rất quan trọng trong cuộc sống và sản xuất của con người, cũng như trong bảo vệ môi trường và xã hội. Tuy nhiên, tình trạng phá rừng trái phép hiện nay vẫn diễn ra rộng rãi, một cách trắng trợn và đáng lo ngại. Nhiều cá nhân vì lợi ích cá nhân mà không để ý đến lợi ích lâu dài của cộng đồng.

Khi các khu rừng dự trữ đầu nguồn bị phá hủy, thiên tai và lũ lụt sẽ xảy ra thường xuyên, gây ra những thiệt hại nghiêm trọng hơn. Sự xói mòn đất đai ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của người dân. Hệ sinh thái rừng bị phá hủy, khiến cho các loài sinh vật mất đi nơi sống. Đốt phá rừng để làm ruộng cũng làm giảm diện tích rừng một cách nghiêm trọng.

Vì vậy, chính phủ, xã hội và toàn bộ cộng đồng cần phải thực hiện những biện pháp cụ thể để bảo vệ rừng. Đây là một vấn đề quan trọng và cần phải được thực hiện ngay lập tức. Việc tuyên truyền để nâng cao nhận thức của người dân, cung cấp nguồn lực để bảo vệ rừng, và trừng phạt những người vi phạm là cần thiết. Đặc biệt, cần chú ý đến việc giáo dục kiến thức về bảo vệ rừng cho các cộng đồng dân tộc thiểu số, người dễ bị lợi dụng. Ngoài ra, việc trồng cây, tái tạo rừng cũng cần được thúc đẩy mạnh mẽ.

Một số biện pháp bảo vệ rừng

Bảo vệ rừng là một nhiệm vụ trọng yếu của các cơ quan chức năng, nhằm giữ gìn lá phổi xanh, bảo vệ môi trường sống và hạn chế thiên tai lũ lụt, góp phần đảm bảo cuộc sống của con người.

Để đạt được mục tiêu này, một số biện pháp bảo vệ rừng cần được triển khai hiệu quả, bao gồm:

• Phủ xanh đất trống đồi trọc, trồng nhiều cây xanh nhằm tăng cường diện tích rừng.
• Tăng cường quản lý, kiểm soát chặt chẽ việc khai thác rừng, ngăn chặn nạn chặt phá rừng bừa bãi và hoạt động của lâm tặc.
• Xử lý nghiêm minh các hành vi gây hại cho tài nguyên rừng, đảm bảo tính răn đe.
• Hạn chế khai thác bừa bãi các loại động thực vật quý hiếm, bảo vệ số lượng cá thể của các loài.
• Tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân về vai trò quan trọng của rừng, khuyến khích họ tham gia bảo vệ rừng, hạn chế nạn chặt phá rừng để canh tác.

Bên cạnh việc bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường cũng là nhiệm vụ cấp bách. Mỗi người dân cần chung tay bảo vệ môi trường từ những hành động nhỏ nhất như bỏ rác đúng nơi quy định.

Trên đây là nội dung đầy đủ của bài viết từ Thuận Thiên Plastic về ý nghĩa của rừng và vai trò quan trọng của rừng đối với cuộc sống con người. Hy vọng rằng thông tin này sẽ mang lại giá trị hữu ích cho quý vị. Chúng tôi xin chân thành gửi lời biết ơn đến quý vị!